انگیزه دوستی

انگیزه دوستى چگونه باید باشد؟ لطفا میزان دوستى واختیارى یا غیر اختیارى بودن آن را توضیح دهید.

جواب :

اهمیت دوست یابى : دانشمندان اسلامى وغیر اسلامى در باب دوست یابى واهمیت پیدا کردن دوست و رفیق در زندگى کتابها و رساله ها نوشته اند و در روایات رسیده از ائمه معصومین (علیهم السلام) نیز بدان تشویق شده ومورد اهمیت خاصى قرار گرفته است ، در وصیتهاى لقمان به فرزندش مىفرماید : (یابُنَى صاحب مأةً ولاتعاد واحداً) (بحار الانوار : 71 / 176 چاپ بیروت ) با صد نفر مصاحبت و دوستى کن ولى با یک نفر دشمنى نکن ، سلمان فارسى فرموده هزار دوست کم و یک دشمن بسیار است، مولا امیر المؤمنین مىفرماید : (الصدیق اقرب الاقارب ) (غرر الحکم : 1 / 177 ). دوست صادق، نزدیکترین نزدیکان است. در جاى دیگر مىفرماید : ( من لا صدیق له لا ذخر له ) .( میزان الحکمه : 5 / 296 ) کسى که دوست باصداقت ندارد توشه اى ندارد. از امام صادق (علیه السلام)سؤال کردند برترین زندگى کدام است ؟ امام فرمود : زندگى که با وسعت منزل و فراوانى دوست همراه باشد.( سفنیه البحار محدث قمى ماده صدق ) مولا امیر المؤمنین (علیه السلام) مىفرماید : محبت ودوستى نیمى از خردمندى است .( نهج البلاغه ) با این همه اهمیت که براى دوستى و دوست یابى وجود دارد، احادیث و روایاتى هم داریم که دوستى حدود و مرزهائى دارد ، با چه کسانى دوست باشیم؟ و یک دوست خوب چه صفات و ویژگىهایى داشته باشد؟ امام صادق (علیه السلام) مىفرماید : اگر پنج خصلت در کسى نبود با او دوست نباشید : 1 _ آنکه درون وبرونش نسبت به تو یکسان باشد . 2 ـ آنکه زینت تو را زینت خود بداند . 3 ـ مال و دوست حال و وضع او را نسبت به تو تغییر ندهد. 4 ـ قدرت و توان خویش را از تو دریغ ندارد . 5 ـ آنکه تو را در پیش آمدهاى ناگوار روزگار رها نکند.( چهل حدیث استاد رسولى محلاتى : 3 / 112 ) على (علیه السلام) مىفرماید : با کسیکه عقل ندارد دوستى مکن. امام صادق (علیه السلام) مىفرماید : با آدمهاى احمق و خائن و دروغگو دوستى مکن. امام جواد (علیه السلام) مىفرماید : با آدم بد که همانند شمشیر کشیده است (دیدنش نیکواست ولى اثرش زشت) دوستى مکن . ( چهل حدیث : 3 / 125 ) یعنى با آدمهاى یاوه گو ، بد زبان ، هتاک و فحاش دوستى نکنید. سؤالى که اینجا مطرح است این است که آیا دوستى اختیارى است یا غیر اختیارى ؟ با توجه به احادیث و روایاتى که پیرامون اهمیت دوستى و صفات و ویژگىهاى دوست وارد شده است ، پیداست که دوستى یک مسئله اختیارى است و کسى را نمى توان به دوستىِ کسى اجبار و اکراه نمود چون اگر اختیارى نباشد دلیلى ندارد ائمه (علیهم السلام) معیارى براى دوستى بیان کنند و شاخص هاى دوست خوب را توضیح داده و بر گرفتن چنین دوستى ترغیب و از دوستى با انسانهاى بد منع نمایند.